سمان دندانپزشکی چیست؟ انواع و کاربردهای آن
سمان دندانپزشکی، که از ترکیب آب و پودر خاصی تشکیل می‌شود، یکی از مواد پرکاربرد در صنعت دندانپزشکی است. این ماده به طور معمول در ترمیم دندان‌ها، ارتودنسی، بریج و دیگر درمان‌های دندانپزشکی استفاده می‌شود. در این مقاله، به بررسی انواع سمان‌ها، کاربردهای آن‌ها و تفاوت‌های سمان‌های دائمی و موقتی خواهیم پرداخت.
سمان دندانپزشکی: تعریفی ساده
سمان دندانپزشکی، ماده‌ای چسبناک با ترکیب شیمیایی است که دو سطح را به هم می‌چسباند. ویژگی‌های یک سمان دندان ایده‌آل عبارتند از: عدم تحریک پالپ دندان، مقاومت در برابر فشار ناشی از جویدن، مقاومت در برابر پوسیدگی، چسبندگی بالا و ایجاد پیوند مؤثر بین دندان و مواد ترمیمی.
ویژگی‌های سمان دندانپزشکی
چسب سمان دندان باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا در درمان‌های دندانپزشکی موثر باشد:
- عدم حساسیت بافت‌های دهانی به آن
- ضخامت کم لایه سمان
- عدم حل شدن در بزاق دهان
- پوشش‌دهی شکاف‌ها و حفره‌ها
- چسبندگی مناسب به مواد دندانپزشکی
- قابلیت شناسایی در رادیوگرافی
انواع سمان دندانپزشکی
سمان‌ها به طور کلی به شش گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- سمان فسفات روی
- سمان پلی کربوکسیلات
- سمان گلاس آینومر لوتینگ
- سمان کامپوزیتی اصلاح‌شده با پلی اسید
- سمان گلاس آینومر اصلاح‌شده با رزین
- سمان بر پایه رزین
بررسی انواع سمان‌ها
سمان فسفات روی
سمان فسفات روی از ترکیب زینک اکساید و اسید فسفریک تشکیل می‌شود و برای پانسمان موقت، ترمیم‌های آمالگام و چسباندن روکش‌ها کاربرد دارد. این سمان قدرت الاستیکی بالا و قیمت پایین دارد اما در برابر پوسیدگی و سایش مقاومت کمی دارد.
مزایا:
- ارزان قیمت
- ترکیب آسان با آب
- ضخامت پایین و الاستیک
معایب:
- پیوند ضعیف با ساختار دندان
- PH پایین که می‌تواند پالپ را تحریک کند
سمان پلی کربوکسیلات
این سمان نسبت به سمان فسفات روی از ویژگی‌های بهتری برخوردار است و به دلیل مقاومت بالا در برابر تغییر رنگ و عدم ایجاد درد در بیمار، محبوب است.
مزایا:
- پیوند قوی به دندان
- ضد باکتری
- عدم تحریک پالپ
معایب:
- تمیز کردن دشوار
- ویسکوزیته بالا پس از مخلوط کردن
سمان گلاس آینومر لوتینگ
گلاس آینومر یکی از پر فروش‌ترین چسب‌ها است که به راحتی ترکیب می‌شود و از آزادسازی فلوراید بهره می‌برد. این سمان مناسب برای ترمیم فلزات یا متال سرامیک است.
مزایا:
- آزادسازی فلوراید
- چسبندگی خوب به دندان
- مقاومت در برابر اسید
معایب:
- حلالیت در آب
- حساسیت پالپ
سمان کامپوزیتی اصلاح‌شده با پلی اسید
این چسب برای باندینگ بهتر و پایدارتر در ترمیم‌ها مناسب است.
مزایا:
- استحکام باند بالا
- عدم حل شدن در مایعات دهان
معایب:
- انبساط هیگروسکوپیک
- کاهش استحکام پیوند با گذشت زمان
سمان زینک اکساید
سمان زینک اکساید به دلیل اثر آرام‌بخشی که دارد، به عنوان سمان موقت برای ترمیم‌های موقت استفاده می‌شود.
مزایا:
- آرام‌بخش
- مناسب برای ترمیم‌های موقت
معایب:
- مقاومت کم در برابر سایش
- حل شدن در بزاق
سمان گلاس آینومر
سمان گلاس آینومر به دلیل همرنگ بودن با دندان، برای ترمیم دندان‌های کودکان و همچنین ترمیم تاج دندان‌ها و براکت‌های ارتودنسی استفاده می‌شود. این سمان با آزادسازی یون فلوراید به حفاظت از دندان‌ها در برابر خرابی کمک می‌کند.
مزایا:
- همرنگ دندان
- آزادسازی فلوراید
معایب:
- ماندگاری پایین
- مقاومت کم در برابر سایش
سمان گلاس آینومر اصلاح‌شده با رزین
این سمان ترکیبی از گلاس آینومر و رزین است که مزایای هر دو را دارد.
مزایا:
- مقاومت بالا
- راحتی در استفاده
معایب:
- حساسیت به رطوبت
- ویژگی‌های اسیدی که ممکن است پالپ را تحریک کند
سمان بر پایه رزین
سمان‌های بر پایه رزین به عنوان یکی از مقاوم‌ترین انواع سمان شناخته می‌شوند. این سمان به تکنیک خاصی برای استفاده نیاز دارد و برای چسباندن دائم روکش‌ها و بریج‌ها استفاده می‌شود.
مزایا:
- قوی‌ترین چسب
- PH خنثی
معایب:
- نیازمند تخصص ویژه برای استفاده
- امکان حساسیت پالپ
سمان‌های دائم و موقت در دندانپزشکی
سمان‌های دائم برای چسباندن روکش‌ها و بریج‌های دائمی استفاده می‌شوند و از ویژگی‌هایی چون چسبندگی عالی، مقاومت بالا و سازگاری با زیست دارند.
سمان‌های موقت برای ترمیم‌های موقتی مانند روکش، بریج و ایمپلنت‌ها به کار می‌روند و معمولاً تا سه هفته دوام دارند. این سمان‌ها برای مواقعی که نیاز به ترمیم موقت است، بسیار مناسب هستند.
کدام سمان برای درمان دندان مناسب است؟
انتخاب سمان مناسب بستگی به نوع دندان (شیری یا دائمی)، عمق آسیب و محل آن دارد. در نهایت، انتخاب سمان باید با مشورت دندانپزشک صورت گیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود.
نظر شما چیست؟
آیا تجربه‌ای در استفاده از سمان‌های دندانپزشکی داشته‌اید؟ کدام نوع سمان را بیشتر برای ترمیم‌های دندانپزشکی پیشنهاد می‌دهید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید!
